پر هغو پښتنو چې په پښتوژبې نه غږیږي اودهغو پښتو ژبو پښتنو
ترمنځ چې په پښتو ژبې غږیږي دیووالي او د یوه پله او اړیکو د جوړولو غږ
لیکوال : علي خان
په پښتو کې یو متل او پخوانۍ خبره ده چې وايې : “پښتون تل پښتون دی.”
له بده مرغه دلته دپښتو ژ بې ځینې ویونکي پښتانه شته چې ځانونه اصلي پښتانه ګڼي او دوی هغه پښتانه چې په پښتو ژبه خبرې نه کوي خو نسلا پښتانه دي اصلي پښتانه نه ګڼي .
۱- دوی ادعا کوي چې دوی ځکه اصلي پښتانه دي چې په پښتو ژبه خبرې کوي .
۲- دوی وايي پښتانه باید اروپا یې ځانګړتیاوې او روښانه پوست او جلدونه ولري .
دوی پردې خبره هم ټینګار کوي چې د پښتنولپاره باید یوازې د(پښتون )کلمه وکاروله شي او هیڅکله هم دپښتنو اوپښتون لپاره د(پټهان )کلمه ونه کاروله شي سره له دې چې د دوی د خوښې اروپایي یا برتانوي تاریخپوهان چې دوی ورسره مینه لري او دهغو ی دکتابونو نه له ما خذونو او نقل قولونو نه هم ګټه اخلي هغوی هم د پښتنو لپاره دپټهان کلمه کارولې ده . د دوی په ذهنونو کې یوازې داصلي پښتنو پیژندنه په اروپايي ځانګړتیاو و یا روښانه پوستکي سره کیدای شي چې ددوی دا خبره نه یوازې د منطق اوسم قضاوت پر خلاف ده ، بلکې د افغانستان دلرغونی تاریخ له پلوه هم سمه خبره نه ده ، ځکه چې ډیر شمیر دغه پښتانه دافغانستان اوسیدونکي دي او ځانونه په هغه هیواد پوري تړلي ګڼي .
هغه پښتانه چې ځانونه دپښتو ژبې ا صلي ویونکي پښتانه بولي دې حقیقت ته پاملرنه نه کوي چې ډیر شمیر پنجابیان ، هندکیان او سکهان چې په خیبر پښتونخوا (KPK)، فاټا ( FATA) او ان په افغانستان کې اوسیږي هم د پښتو ژبې ویونکي دي او دوی هیڅکله پښتانه نه دي ځکه چې دوی په خټه پښتانه نه دي او نه هم دپښتنو په کوم ټولنیز ګروپ ،ټبر، خیل او زي پورې اړه لري او نه هم د قیس عبدالرشید بابا اولاده ده چې د پښتنو پلار او مشر نیکه ګڼل کیږي .په زړه پورې خبره خو لا دا ده چې دغه پښتانه چې ځانونه ته اصیل پښتانه وایي کله چې په لویدیز یا بل هیواد کې ځای پر ځای شي نو اولادونه یې تر څو نسلونو وروسته په پښتو ژبې خبرې کول هم پریږدي . تر هغه ځایه چې د اروپايي ځانګړتیاوو یا روښانه پوست پو ستکو ددرلودلو خبره ده دوی ټول باید د سویل ختیز افغانستان یا جنوبي خیبر پښتونخوا (KPK) نه لیدنه وکړي اوددې خبرې شاهدان اوسي چې په هغه سیمه کې څومره تور بخون پښتانه شتون لري چې د کشمیر یا نو یا سیدانو په پر تله یې رنګونه ډیر تور بخون دي . سربېره پردې، دوی دغه تاریخي حقیقت هم په پام کې نه نیسي چې ډیرشمیر پښتنو سو بمنانو ( فاتحینو) د پښتو ژبې پر ځای په فارسي ژبه خبرې کولې او فارسي په هغه وخت کې علمي ، متمدنه او رسمي ژبه ګڼله کیدله لکه نن ورځ چې انګریزی ژبه ګڼله کیږي او ټول خلک غواړي په انګریزي ژبه خبرې وکړي او زده یې کړي .
په بل عبارت په پښتو خبرې کول یاد اروپايي ځانګړتیاوو یا روښانه پوستکي درلودل د یو چا د پښتون کیدلو سره هیڅ تړاو نلري .کیدای شي چې دسیمې داوسیدو له کبله دیوه پښتون په ژبه کې بدلون راشي ، خو دیوه پښتون په نسب کې چې هغه په کوم پښتون خیل ، زي او ټبر پورې اړه ولري او دقیس عبدالرشید بابا اولاده وي په هغه کې کوم بدلون نه شي راتلی.
محمود غزنوي او شهاب الدین غوري دواړه ترک توکمه سوبمنان ول او نور افغان / پښتانه سو بمنان ( فا تحین )ول . (وګورئ ما ان د نورو هغو پښتو ژبو چې پښتو نه وايي لکه: غلام محمد، ايوب خان، جهانګیر خان، عمران خان، عامر خان، سلمان خان او دلیپ کمار ) د نو مونو یادو نه ونکړه.
دحیرانتیا وړ خبره ده چې هغوی چې ځانونه اصلي پښتانه او دپښتو ژبې ویونکي ګڼي ددې سره مینه لري چې دخپلو پښتنو اتلانو په څیر د محمود غزنوي او شهاب الدین غوري داتلولیو کیسې خپلې وګڼې ، سره له دې چې محمود غزنوي او شهاب الدین غوري دواړه ترک توکمه ول ، حال داچې هغوی چې ځانونو ته اصلي پښتانه واییي په بې پروایۍ سره دا حق ځانته ورکوي چې د هغو پښتنو نه انکار وکړي چې پښتانه دي ،خو په پښتو ژبه خبرې نه کوي .
آیا دا ‘اصلی’ پښتانه او دپښتو ژبې ویونکي ددې خبرې نه انکار کولی شي چې محمود غزنوی او شهاب الدین الدین غوري د پښتنو په تاریخ کې ونډه نه درلودله ؟
ایا دوی باید په حقیقت کې د خپل تاریخ او د دوی د زړورتیا له کیسو نه انکار وکړي ، دکومو لپاره چې هغوی مشهور دي.
یو څوک چې د افغانستان دلرغونی تاریخ او دهنددنیمې وچې ( برصغیر)د تاریخ په اړوند څیړنه او مطالعه کوی یوازې دېته اړتیا نلری چې یوازې داروپایي او انګریزي لیکوالا نو ، ختیز پیژندونکو او تاریخ پوهانو لکه : Olaf Caroe ، Denzil Ibbetson، Horace A. Rose، Edward Douglas Maclagan پر تاریخي لیکل شوو کتابونو اود سرشمیرنې پر راپورونو تکیه وکړي ، بلکې د اصلي او پښتنو لیکوالانو، تاریخپوهانو او یون لیکونکو لکه: (پیر معظم شاه، محمد حیات خان، خان روشن خان او ډاکټر لطیف یاد) هغه څیړنې او کتابونه هم ولولي چې دپښتنو دقبیلو په اړوند یې کړي دي او دهغو پښتنو قبیلو، خیلونو او ټبرونو دستونزو نه ډکو مهاجرتونو حالات یې هم بیان کړي دي چې له خپلو اصلي سیمو نه بېځایه شوي دي او هغو سیمو ته لیږدیدلي دي چې غیر پښتانه پکې میشته دي.
دلته زه یوازې تاسو ته یو مثال او بېلګه راوړم.کله چې په 1881 زیږدیز/میلادي کال کې کې یو انګریز افسر Denzil Ibbetson د وګړو د سرشمیرنې دچارو او عملیاتو لپاره په پنجاب او شمال لویدیز سرحدي ایا لت ( اوسنی خیبر پښتونخوا) کې د سرپرست مرستیال په توګه ټاکل شوی و په خپل یوه راپور کې چې په 1883زیږدیز/میلادي کال کې یې لیکلي و وایی چې : ” دهغو خلکو درواجونو ، دودونو او عقاید و په اړوند بې پروايي چې موږ دهغو په مینځ کې اوسیدلو په ځینو مواردو کې دمنلو وړنه ده . زموږ دغه بې پروایۍ نه یوازې اروپایي ساینس اوپوهې ته چې ورته اړتیا لیدله کیدله زیان ورواړاوه ، بلکې زموږ اداري ځواک یې هم کمزوری او دلاسه ورکړ”.
هغه د “پنجاب او شمال لویدیز سرحدي ایا لت د تو کمونو او قامونو په اړوند د LZ د دریم ټوک په ” 219″ مخ کې د پټهانا نو ( پښتنو ) په تفصیل کې دا رنګه درواغ لیکلي هغه داچې :”په پنجاب کې دټولو هغو توکمونو په پرتله چې موږ ورسره اړیکي لرو پښْتانه تر ټولو زیات وحشيان دي . که څه هم د هغوی ژوند د جپسي قبیلو( جټانو ) په څیر ابتدایي نه دی، خو هغوی تر ډیره حده ویني څښونکي ، خونړي ، ظالمان او خشن خلک دي. “
هغه انګریز په دې حقیقت نه پوهیږي چې رښتیا څه دي اوپه دې هم نه دی خبر چې دافغانانو او پښتنو دایماندارۍ او ددوی د رښتینوالی په اړوند په ګاونډیانو کې ددوي په اړوند متلونه جوړ شوي دي، هغه په خپل دې ډول خبروسره دپښتنو سره دښمني ښیی او پر دوی باندې دشا له خوا ګوزار کوي .
ډینزیل ابیبټسن او د هغه یو شمیر همکارانو د پښتنو په اړوند د دغه ډول دتعصبونو ډکو قضاوتونو سره، خپل کتابونه ، مواد اود سرشمیرنې راپورونه دحقایقو پر خلاف ولیکل او د نوي ساینټیفیک او علمي توکم پالنې پر بنسټ یې دبریتانوي واکمنۍ اجنډا ته دچوپړ په موخه او دهغوی دخوشالۍ لپاره یې دد وی دخوښې توکمونو ته مکافات او هغه توکمونه چې ددوی خوښ نه ول دمجازاتو پالیسي یعنې (دویش او سوبې ستراتیژ ي) او پالیسي رامینځ ته کړه . دې کار د ځینو قبیلو لپاره څو لسیزې وخت ونیوه څو په دولتي او سرکاري اسنادو کې خپل تاریخ او قومیت سم کړي ، خو زیانونه ترسره شوي وو، خو دا پشتانه قبا یل چې پر خپل ټوپکونو او خپل پښتون میراث پورې کلک نښتي دي دبرتانوي چارواکو له خوا په قصدي توګه د غیر عا دلانه چلند سره مخامخ شوي دي .
له همدې کبله ، دغه په اصطلاح د پښتو ژبې اصلي ویونکي دې ته اړتیا لري چې دهغو پښتنو په وړاندې چې په پښتو خبرې نه کوي د تبعیض او د منافقانه دوه ګوني معیار ونه نه کار اخیستل ودروي چې ګواکې اصلي بښتون هغه څوک دي چې یوازې په پښتو ژبه خبرې کوي او یاهم سپین رنګ او پوستکی لري.
دوی باید د دې حقیقت ستاینه وکړي چې دا د اوسنیو پښتنو نسلونه چې په پښتو ژبه خبرې نه کوي غلطي او ګناه نه ده چې مشران ېې دپښتو ژبې ویونکي ول او دوی دخپلو اصلي سیمو نه مهاجرت ته اړشوي دي یا په نورو دلایلو سره یې اولادونه او لمسیان په هغو سیمو کې چې دغیر پښتنو سیمې دي او دوی پکې اوسي دخپلو پلرونو او نیکونو سره ژبني او کلتوري اړیکي له لاسه ورکړي دي . دغو پښتنوسره چې دلسیزو او پیړیو راهیسې په غیر پښتني سیمو کې اوسي باید د پوستکي او رنګ دتبعیض پر ځای دوی ته کریډیټ ورکړل شي چې دوی دخپلو پښتنو نیکونو ، خپل کلتوراود خپلو نیکونو دویاړلي میر ا ثونو سره دزړه له کومې مینه کوي.
لنډه داچې اوس هغه وخت رارسیدلی دی چې هغه پښتانه چې په پښتو ژبه خبرې کوي دوی باید د پښتنوالی دځینو بنسټیزو اصولو نه په ځانګړې توګه میلمستیا (میلمه پالنې )، ایما نداري (صداقت) او ننګ (عزت) نه پیروي وکړي او خپل ذهنونه ، زړونه او خپلې غیږې هغو پښتنو ته پرانیزي چې په پښتو ژبه خبرې نکوي (پرته له دې چې دغه پښتانه د پښتو ژبې پرته په پنجابی، سرا ئیکي، انګرېزي، هند کو ، بلوچي او یا په نورو ژبو غږیږي ) .پښتانه باید تر دغه شعار لاندې چې “په یووالي کې مو ځواک دی ” یو پل جوړ کړي او په بشپړ یووالي سره دټولو پښتنو د پرمختګ او دیوه پیاوړي پښتون ملت دجوړولو اوښې او روښانه راتلونکې پرلور ددوی پرمختګ ته وده ورکړي.اوس هم ناوخته نه دی اودوی باید تل داخبره په یاد ولري چې “پښتون تل پښتون دی.”
© عؔلی خان – Ali Khan – www.AliKhan.org/book.pdf
علي خان په اردو او انګریزۍ ژبو لیکنې کوي او په امریکا کې د کاليفورنیا په مرکز کې استوګنه لري .
