دپښتنو روښآنه تاریخ

Laghman

دپښتنو روښآنه تاریخ
ارواښاد قدرت الله حداد فرهاد

مارچ 26, 2020
Sapi’s Center for Pashto Research & Development (Pashto)

په افغانستان کې دپښتنو تاریخ څرګند دی او هم ېې په خپلو کړنو خپل تاریخ روښانه ساتلې دې دمثال به توګه دهند په مغولي امپراتورۍ کې په زرهاؤ پښتانه منصبداران ، واليان ، جاګيرداران وو چې هغه امپراتوري يې پريښو درولې وه . چې دافغان اشرف او مغل په کتاب کې دهغوى نومونه او فهرستونه چاپ شويدى .

نظام جوړول او سوله راوستل دپښتنو خوښ دى خو دکتابونو په حواله ددوى دې خبرې ته اهميت نه ورکوي چې دنظام په سرک ېبايد پښتون دريدلى وى مګر دا چې دوى دهمدغو نظامو له پلوه وټکول شول کوم چې ددوى دمټو په زوړر جوړ شوى وو په ١٤٤٤ م اسلام خان لودي دسلطان بهلول لويد تره يو ولايت جوړ کړ چې مرکز يې ست پور ؤ چې ټول لمايا بهاولپور په کې شامل ؤ دلودي ددې څانګې حکومت تر ١٧٠٠ پورې دوام وکړ . پنجاب ، خوشاب کې پښتانه په کرنې بوخت شول دپنجاب په ګرداس پور کې کافى ډير پښتانه ميشته وو کا کازو په تجارت لاس پورې کړ . همدغه راز دامر تسر په بيلو بيلو برخو کې پښتانه هستوګن شول .

ميانوالې ته پښتانه په يوولسمې پيړۍ کې راغلي وو که څه هم سلطان محمود وليږدول . مګر يوسل پنځوس کاله وروسته ، نيازى ، پښتانه بيرته دلته ځاى په ځاى شول . ايسا خيل هم راغلل په کال ١٥٤٠ م کې کله چې دسلطان محمود غوري سلطنت ؤ ډير پښتانه هندوستان ته راغلل ګوهانان جهجر کې ميشته شول او دغه پښتانه زياتره کاکازي او غورياني وو افغانان دسلطان سکندر لودي په وخت کې لوديانې ته راغلل دسلطان سکندر دوه جنرالانو محمد يوسف او نهنګ خان دپښتنو ملاتړ کاوه . شپاړسمې پيړې کې پښتانه بنګال او بيهار ته رسيدلي وو په ١٥٦٣ م کال کې ميرزا سليمان کړيانې دبنګال او بيهار خپلواکي اعلان کړه او دى دبنګال او بيهار مشر شو چې په دغه وخت کې زيات پښتانه دلته ميشته شول . دافغانانو ميشته کيدل په راجستان جهاز پور ، هندوون ، ايټنډا ، اجمير ، دنګان پور او نور هند کې ځاى په ځاى کيدل چې ١٤٨٢ ع کې لودي سلطنت جوړ شو

Urdu Translation

پشتونوں کی شاندار تاریخ
مرحوم قدرت اللہ حداد فرہاد
مارچ 26, 2020
ساپی کا مرکز برائے پشتو تحقیق و ترقی

افغانستان میں پشتونوں کی تاریخ واضح ہے اور ان کے اعمال کے ذریعے انہوں نے اپنی تاریخ کو روشن رکھا ہے۔ مثال کے طور پر، ہندوستان کی مغل سلطنت کے دوران، ہزاروں پشتون افسران، گورنر، اور جاگیردار اہم عہدوں پر فائز تھے اور انہوں نے سلطنت پر ایک دیرپا اثر چھوڑا۔ ان کے نام اور فہرستیں افغان اشرافیہ اور مغلوں کی کتاب میں شائع ہو چکی ہیں۔

نظام قائم کرنا اور امن لانا پشتونوں کے لیے بہت اہمیت رکھتا ہے، تاہم تاریخی حوالوں کے مطابق، ان کی اس کاوش کو اکثر نظر انداز کیا جاتا ہے۔ اصولی طور پر، نظام کے سر پر ایک پشتون ہونا چاہئے تھا، مگر انہیں انہی نظاموں کے ذریعے دبایا گیا جو ان کی طاقت سے بنائے گئے تھے۔ 1444 میں اسلام خان لودھی، سلطان بہلول لودھی کے چچا، نے ست پور کو مرکز بنا کر ایک صوبہ قائم کیا، جس میں پورا بہاولپور شامل تھا۔ لودھی حکومت کی یہ شاخ 1700 تک جاری رہی۔ پنجاب اور خوشاب میں پشتون زراعت میں مصروف ہو گئے، اور پنجاب کے گرداس پور میں بہت سے پشتون آباد ہوئے، جبکہ کچھ کاکازئی تجارت میں لگ گئے۔ اسی طرح، امرتسر کے مختلف حصوں میں بھی پشتون آباد ہوئے۔

پشتون گیارہویں صدی میں میانوالی آئے، حالانکہ انہیں سلطان محمود نے شروع میں منتقل کیا تھا۔ تاہم، ڈیڑھ سو سال بعد، نیازی پشتون یہاں دوبارہ آباد ہوئے۔ عیسی خیل بھی 1540 میں آئے، جب سلطان محمود غوری کی حکومت تھی، اور کئی پشتون ہندوستان ہجرت کر گئے۔ گوہروں نے جھجر میں سکونت اختیار کی، اور یہ پشتون زیادہ تر کاکازئی اور غوریانی تھے۔ افغان سلطان سکندر لودی کے دور میں لودیانہ آئے، جن کی حمایت دو جرنیلوں محمد یوسف اور نہنگ خان نے کی۔ سولہویں صدی میں پشتون بنگال اور بہار پہنچے۔ 1563 میں میرزا سلیمان خانی نے بنگال اور بہار کی آزادی کا اعلان کیا اور ان کے رہنما بن گئے۔ اس وقت میں بھی بہت سے پشتون یہاں آباد ہوئے۔

افغان راجستھان، جیسلمیر، ہندوان، اٹندا، اجمیر، ڈنگان پور، اور ہندوستان کے دیگر حصوں میں بھی آباد ہوئے۔ یہ قابل ذکر ہے کہ لودی سلطنت 1482 میں قائم ہوئی۔

ایسا لگتا ہے کہ پشتون بغیر کسی مخصوص مقصد کے اپنے پہاڑی علاقوں سے ہندوستان کی طرف ہجرت کر گئے۔ آخرکار، انہیں احساس ہوا کہ ہندوستان میں پشتون آہستہ آہستہ ضم ہو رہے ہیں، اپنی زبان اور ثقافت کو کھو رہے ہیں۔ نتیجتاً، وہ بھی باقی
نہ رہے۔ اب تخمینہ لگایا گیا ہے کہ ہندوستان میں ان کی تعداد لاکھوں تک پہنچ چکی ہو گی۔

English Translation

The Glorious History of Pashtuns
The Late Qudratullah Hadad Farhad
March 26, 2020
Sapi’s Center for Pashto Research & Development (Pashto)

In Afghanistan, the history of the Pashtuns is evident, and through their actions, they have kept their history vibrant. For instance, during the Mughal Empire in India, thousands of Pashtun officials, governors, and feudal lords held significant positions and left a lasting impact on the empire. Their names and lists have been published in the book of Afghan nobility and Mughals.

Establishing systems and bringing peace is cherished by Pashtuns, but according to historical records, this aspect of their contributions is often overlooked. Ideally, Pashtuns should have been at the forefront of the system, yet they were suppressed by the very structures they helped to build. In 1444, Islam Khan Lodi, an uncle of Sultan Bahlol Lodi, established a province with its center named Sitpur, which included all of Bahawalpur. This branch of the Lodi government lasted until 1700. In Punjab and Khushab, Pashtuns were engaged in agriculture, and many Pashtuns settled in Gurdaspur, Punjab, while some Kakazai engaged in trade. Similarly, Pashtuns settled in various parts of Amritsar.

Pashtuns came to Mianwali in the 11th century, although Sultan Mahmood initially moved them. However, 150 years later, Niazi Pashtuns resettled in the area. The Esa Khel also came in 1540 during Sultan Mahmood Ghori’s reign, prompting many Pashtuns to migrate to India. The Gohars settled in Jhajjar, with most of these Pashtuns being Kakazai and Ghoris. Afghans came to Ludhiana during Sultan Sikandar Lodi’s time, supported by his two generals, Muhammad Yusuf and Nahang Khan. By the 16th century, Pashtuns had reached Bengal and Bihar. In 1563, Mirza Suleiman Khani declared the independence of Bengal and Bihar, becoming its leader, during which many Pashtuns settled in these regions. Afghan settlements also appeared in Rajasthan’s Jaisalmer, Hinduan, Itanda, Ajmer, and Dangapur, coinciding with the establishment of the Lodi Sultanate in 1482.

It seems that Pashtuns migrated from their mountainous regions to India without a specific purpose. Eventually, they realized that the Pashtuns in India were slowly assimilating, losing their language and culture. Consequently, they also ceased to remain distinct. It is now estimated that their numbers in India might have reached millions.

Source: http://scprd.com/2020/03/26/دپښتنو-روښآنه-تاریخ/

دپښتنو روښآنه تاریخ